آیا با اصطلاح اینترنت بدن‌ها (IoB) آشنا هستید؟ با شنیدن آن ممکن است تصوراتی به ذهن خطور کند که ربطی به ماهیت واقعی این اصطلاح ندارد اما درباره استفاده از بدن انسان به عنوان آخرین پلتفرم داده صحبت می‌کند. در ابتدا، این مفهوم کاملاً ترسناک به نظر می‌رسد، اما وقتی که احتمالات ایجاد شده را درک کنید، بسیار هیجان‌انگیز خواهد بود. در این مطلب خواهیم دید که اینترنت بدن‌ها چیست و نگاهی به چند مثال در مورد استفاده از آن در عصر امروز و تعدادی از چالش‌های پیش روی آن خواهیم انداخت.
اینترنت بدن ها (IoB) چیست؟
هنگامی اینترنت اشیا با بدن شما در ارتباط باشد، نتیجه آن اینترنت بدن‌ها نامیده می‌شود. اینترنت بدن‌ها یک عبارت ساخته شده از کلمه IoT است و به طور کلی بدن انسان را از طریق ابزارهای متصل یا تعبیه شده در بدن، به یک شبکه متصل می‌کند. وقتی بدن انسان به این شبکه متصل شد، داده‌ها قابلیت تبادل پیدا می‌کنند و بدن انسان و دستگاه می‌توانند از راه دور مورد کنترل و نظارت قرار بگیرند.
سه نسل از اینترنت وجود دارد که عبارتند از:
خارج از بدن: این نسل از اینترنت شامل دستگاه و گجت‌های پوشیدنی اعم ساعت‌های هوشمند مانند اپل واچ و دست بندهای سلامت مانند فیت بیت هستند که می‌توانند بر سلامت ما نظارت کنند.
داخل بدن: مواردی همچون دستگاه‌های ایجاد کننده ضربان و قرص‌های دیجیتال را در برمی‌گیرد که وارد بدن ما شده تا بر جنبه‌های مختلف سلامت ما کنترل و نظارت داشته باشند.
تعبیه شده در بدن: نسل سوم اینترنت، فن‌آوری تعبیه شده‌ای است که در آن فن‌آوری و بدن انسان به هم متصل می‌شوند و ارتباطی بلادرنگ با یک دستگاه کنترل از راه دور دارند.
نمونه‌های در حال استفاده یا درحال توسعه از ابزارهای اینترنت بدن‌ها
شناخته شده‌‌ترین نمونه از ابزارهای اینترنت بدن‌ها، همان دستگاه ایجاد کننده ضربان است. این دستگاه کوچک در شکم یا قفسه سینه قرار داده می‌شود تا به کنترل وضعیت و تنظیم ضربان قلب بیمار با تکانه‌های الکتریکی کمک کند. در سال ۲۰۱۳ میلادی، دیک چنی، معاون اول وقت رییس جمهوری آمریکا، دستگاه ایجاد کننده ضربان قلب با قابلیت اتصال به شبکه بی‌سیم را از بدنش درآورد و به جای آن یک دستگاه ایجاد کننده ضربان بدون قابلیت اتصال به شبکه بی‌سیم کار گذاشت، زیرا می‌ترسید دستگاهش را هک کنند و از این طریق با ایجاد شوک الکتریکی، او را به قتل برسانند.
قرص هوشمند، نمونه دیگری از ابزارهای اینترنت بدن‌ها است. این قرص‌ها، دربرگیرنده حسگرهای الکترونیکی و تراشه‌های کامپیوتری هستند که وقتی بلعیده می‌شوند، می‌توانند داده‌ها را از اعضای مختلف بدن جمع‌آوری و به یک دستگاه متصل به اینترنت ارسال کنند. نخستین نمونه از قرص‌های شیمی‌درمانی دیجیتال هم اکنون در دسترس است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این قرص‌ها، داروهای شیمی‌درمانی با حسگرهایی ترکیب شده‌اند که می‌توانند اطلاعات مرتبط را جمع‌آوری و ضبط کنند و سپس آنها را برای ارائه دهنده خدمات درمانی و سلامت مورد تایید بیمار ارسال کنند. این اطلاعات شامل دُز داروها و زمان استفاده آنها به همراه اطلاعات استراحت و فعالیت بدنی فرد بیمار، ضربان قلب و از این دست می‌شود.
لنزهای چشمی هوشمند هم در این دسته از ابزارهای اینترنت بدن‌ها قرار می‌گیرند. این لنزها دارای حسگرها و تراشه‌هایی هستند که می‌توانند با بررسی وضعیت چشم و مایع چشمی، اطلاعات سلامت را استخراج و به جای دیگری ارسال کنند. یک نمونه از این لنزهای چشمی هوشمند با هدف کنترل سطح گلوکز در حال ساخت است و انتظار می‌رود که به افراد مبتلا به دیابت در کنترل سطح گلوکز آنها بدون تزریق روزانه کمک کند.
نمونه دیگری که در حال تحول است و مراحل اولیه خود را می‌گذراند، رابط کامپیوتری مغز یا BCI نام دارد. در این نمونه، در واقع مغز فرد به یک ابزار خارجی الکترونیکی مجهز می‌شود که می‌تواند به کنترل و مانیتورینگ بلادرنگ بپردازد. هدف نهایی از ساخت چنین ابزاری این است که با استفاده از سیگنال‌های مغزی به جای ابزارهای رایج کمکی، به افراد دارای معلولیت در بازیابی توانمندی‌های حرکتی‌شان کمک کند.
موارد ذکر شده همگی نمونه‌هایی از استفاده اینترنت بدن‌ها در زمینه سلامت بود اما کاربردهای این پدیده فقط به حوزه سلامت محدود نمی‌شود و شرکت‌های فناوری متعددی روی کاربردهای دیگر اینترنت بدن‌ها مشغول به کار هستند. یکی از این شرکت‌ها، شرکت مهندسی زیستی بایوهاکس است که صرفا با هدف تسهیل زندگی روزمره، تراشه‌هایی را در بدن بیش از ۴ هزار نفر کار گذاشته است. در یکی از این موارد، ۵۰ نفر از کارکنان شرکت ثری اسکویرز مارکت، با کاشت ریزتراشه‌های RFID به اندازه یک دانه برنج در زیر پوست دست‌شان موافقت کردند. این تراشه، به کارکنان اجازه می‌دهد که بدون نیاز به کلید به ساختمان محل زندگی و کارشان وارد شوند، بدون نیاز به کارت یا ورود به حساب بانکی، از دستگاه‌های فروش، کالا بخرند و پول کالا مستقیما از حساب‌شان کسر شود.
چالش‌های پیش روی تکنولوژی اینترنت بدن‌ها
کار معاون رئیس جمهور آمریکا چنی که به دلایل امنیتی، دستگاه ایجاد کننده ضربان متصل به اینترنت خود را از بدن خارج کرد، نشان دهنده یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های فناوری IoB است. این چالش چگونگی ایمن‌سازی ابزارهای اینترنت بدن‌ها و اطلاعات جمع‌آوری‌شده و ارسالی آن در مقابل نشت اطلاعات و هک است. در سال ۲۰۱۷ میلادی نزدیک به نیم میلیون دستگاه ایجاد کننده ضربان به دلیل مشکلات امنیتی و عدم آپدیت میان‌افزارشان با دستور سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا فراخوان شدند تا مورد بررسی قرار بگیرند.
حریم خصوصی نیز چالش مهم و دائمی دیگری است که در مورد این فناوری مطرح می‌شود. این که چه کسانی به داده‌های ما دسترسی دارند و از آنها به چه منظور استفاده می‌کنند، سوالاتی است که باید پاسخ داده شود. برای مثال، دستگاهی که نشانه‌های سلامت فرد را کنترل و گزارش می‌کند، رفتارهای فرد را نیز زیر نظر دارد. در این صورت شرکت‌های بیمه به اطلاعاتی دست پیدا می‌کنند که می‌توانند از آنها سوءاستفاده کنند و به بهانه دریافت اطلاعات رفتارهایی که از بیمار به دست‌شان می‌رسد، پوشش بیمه‌ای او را قطع کنند. مثال دیگر استفاده از یک ابزار کمک درمانی مانند سمعک هوشمند است که می‌تواند به بهبود شنوایی فرد کمک کند اما در عین حال قادر به ضبط تمامی اصوات محیط اطراف بیمار است. آیا این اطلاعات محرمانه باقی خواهد ماند؟
فناوری اینترنت بدن‌ها در حال رشد و پیشرفت است و مسائل مربوط به وضع قانون و مقررات برای آن نیز باید حل شود و باید امیدوار بود نهادهای قانون‌گذار این مشکلات را برای استفاده منصفانه و بی خطر از این فناوری برطرف کنند.